Vertalen
Tussen de torens van Babel en Eiffel: Vicente Huidobro en het droombeeld van universele vertaalbaarheid
zaterdag 15 december 2012
(Artikel verschenen in Revue belge de philologie et d'histoire, 90.3 2012, pp. 731-50)
De Chileense avant-gardedichter Vicente Huidobro (1893-1948) hield zijn eigen poëtische beelden voor universeel vertaalbaar. Dit artikel onderzoekt de cultuurhistorische herkomst van deze claim op universele vertaalbaarheid, en hoe Huidobro deze zelf in praktijk trachtte te brengen. In de eerste paragraaf wordt ingegaan op Huidobro's poëtica, het zgn. 'Creacionismo', volgens welke de dichter een visionair is die door middel van zijn beelden nieuwe feiten of onvermoede aspecten van de werkelijkheid onthult. Volgens Huidobro zouden zulke beelden in elke taal een vergelijkbaar effect sorteren, omdat hij ervan uitging dat het menselijke denken in wezen visueel van aard is. In de tweede paragraaf wordt deze vooronderstelde visualiteit van het denken gerelateerd aan de invloed op Huidobro van, in het bijzonder, Henri Bergson die ons denken cinematografisch noemde en, meer in het algemeen, van de opkomende film in die jaren. Uit de derde paragraaf komt naar voren dat deze theorie van de universeel vertaalbare beelden echter moeilijk te realiseren viel. Toen Huidobro in 1916 naar Parijs emigreerde en zijn gedichten van het Spaans in het Frans moest vertalen, bleken woorden niet zo universeel transparant te zijn en beladen met contextgebonden connotaties. Deze vertaalervaring was voor Huidobro het begin van een kritische reflectie op de visuele en universele implicaties van zijn poëtica.