Luisterleven
Windstoot 1: 'De idioot in het bad' van M. Vasalis
donderdag 22 april 2021
In de eerste aflevering van onze podcast gaan we dieper in op het ontroerende gedicht ‘De idioot in het bad’ van M. Vasalis (1909-1998). Daarin beschrijft de dichteres, die zelf psychiater was, hoe een patiënt naar het wekelijkse bad wordt gebracht door een zuster. Een ritueel dat Vasalis goed kende uit de psychiatrische kliniek in Santpoort, waar ze werkte toen ze dit gedicht schreef. ‘De idioot in het bad’ toont hoezeer de patiënt is overgeleverd aan (de macht van) de zuster, maar uit hun woordeloze relatie spreekt ook veel tederheid en zorg.
We gaan over dit gedicht in gesprek met kinder- en jeugdpsychiater Winny Ang (zie foto). Winny is niet alleen een groot literatuurliefhebber, ook in haar praktijk leest ze vaak verhalen samen met haar cliënten. Waarom ze dit doet en wat er, sinds de tijd van Vasalis, zoal veranderd is in de machtsverhouding tussen arts en patiënt, vertelt Winny in deze podcast.
De idioot in het bad
Met opgetrokken schouders, toegeknepen ogen,
haast dravend en vaak hakend in de mat,
lelijk en onbeholpen aan zusters arm gebogen,
gaat elke week de idioot naar 't bad.
De damp, die van het warme water slaat
maakt hem geruster: witte stoom...
En bij elk kledingstuk, dat van hem afgaat,
bevangt hem meer en meer een oud vertrouwde droom.
De zuster laat hem in het water glijden,
hij vouwt zijn dunne armen op zijn borst,
hij zucht, als bij het lessen van zijn eerste dorst
en om zijn mond gloort langzaamaan een groot verblijden.
Zijn zorgelijk gezicht is leeg en mooi geworden,
zijn dunne voeten staan rechtop als bleke bloemen,
zijn lange, bleke benen, die reeds licht verdorden
komen als berkenstammen door het groen opdoemen.
Hij is in dit groene water nog als ongeboren,
hij weet nog niet, dat sommige vruchten nimmer rijpen,
hij heeft de wijsheid van het lichaam niet verloren
en hoeft de dingen van de geest niet te begrijpen.
En elke keer, dat hij uit 't bad gehaald wordt,
en stevig met een handdoek drooggewreven
en in zijn stijve, harde kleren wordt gesjord
stribbelt hij tegen en dan huilt hij even.
En elke week wordt hij opnieuw geboren
en wreed gescheiden van het veilig water-leven,
en elke week is hem het lot beschoren
opnieuw een bange idioot te zijn gebleven.
Uit: M. Vasalis, Parken en woestijnen (1940)
Colofon
Deze reeks ontstond in het kader van De Windstoot, de nieuwe ‘expeditie’ van vzw Wit.h.
Interviewers: Dirk Vandenberghe & Piet Devos
Voorleesstem: Mirjam Boers
Montage: Dirk Vandenberghe & Pol Isaac
Muziek: Pol Isaac
Foto Winny Ang © Michiel Devijver
